Το κλάμα
Καθώς ακούω το κλάμα ενός μωρού στον δρόμο, έρχονται στο μυαλό μου σκέψεις. Πόσο απόλυτα εξαρτημένη ύπαρξη είναι ένα μωρό! Το κλάμα και η ηρεμία του είναι το μόνο δείγμα που μας επιτρέπει να μαντέψουμε τί θέλει και τί νιώθει. Μεγαλώνοντας η επικοινωνία εμπλουτίζεται και με άλλες μορφές έκφρασης, μέχρι να πει τα πρώτα του λόγια.
Το κλάμα αυτόματα δημιουργεί γύρω του διαφόρων ειδών αντιδράσεις. Είναι σημαντικό για το μωρό να γνωρίζει ότι το κλάμα του εισακούστηκε και η ανάγκη του θα καλυφθεί. Είναι η ώρα που χτίζονται οι βάσεις της εμπιστοσύνης ανάμεσα σε αυτό και στους φροντιστές του.
Ας πάρουμε όμως μια εικόνα από το τί μπορεί να βιώνει το βρέφος. Από την μεριά ενός νεογέννητου όλα είναι άγνωστα και κρύα. Μέσα στο σώμα της μητέρας είναι προστατευμένο, σε μικρό και οικείο περιβάλλον και πάντα στην κατάλληλη θερμοκρασία. Με την γέννηση, έρχεται σε ένα περιβάλλον άγνωστο, τρομαχτικό και κρύο. Η πρώτη αντίδραση αναμφίβολα είναι το κλάμα. Έχει απόλυτη ανάγκη ένα ρούχο και κυρίως μια αγκαλιά.
Το κλάμα του μωρού σε άλλους φέρνει συναισθήματα φόβου και ανασφάλειας και σε άλλους αναδύει συναισθήματα τρυφερότητας και φροντίδας. Αν οι φροντιστές- γονείς μεταφράσουν το κλάμα σαν δήλωση κάποιας ανάγκης τότε θα το φροντίσουν και θα καλύψουν την ανάγκη του. Πολλές φορές η ανάγκη του μωρού δεν είναι τροφή, άλλαγμα πάνας ή κάποιο ρούχο. Είναι ανάγκη επαφής με κάποιον οικείο που θα του μεταδώσει ζεστασιά και γαλήνη. Αν όμως οι φροντιστές μεταφράσουν το κλάμα σαν χειριστικό εργαλείο του μωρού, που θέλει να τους κατευθύνει και να τους ταλαιπωρήσει, τότε πιθανόν η αντιμετώπιση να μην φέρει ηρεμία αλλά ένα νέο κύμα αναστάτωσης.
Από την θέση του ενήλικα, πολλές φορές υποτιμούμε το μέγεθος της ανάγκης που έχει το μωρό. Εμείς ετοιμάζουμε το γάλα του, ενώ το μωρό συνεχίζει να κλαίει. Εμείς ξέρουμε ότι θα το φροντίσουμε και θα το ταΐσουμε, εκείνο όμως δεν το ξέρει. Εκείνο φοβάται τους ξένους, τους ανθρώπους που πρώτη φορά βλέπει, ενώ για εμάς είναι γνωστοί. Εκείνο πετάγεται στον πρώτο δυνατό ήχο και κλαίει, εμείς ξέρουμε ότι κάτι έπεσε κάτω. Εκείνο ζητάει την σιγουριά στην αγκαλιά μας, θέλει να μας νιώθει, εμείς ξέρουμε ότι είμαστε δίπλα του. Για εμάς αυτά είναι ασήμαντες καθημερινές λεπτομέρειες. Για το μωρό όμως είναι τεράστια προβλήματα, που του δημιουργούν αβάσταχτο φορτίο και τρομερό άγχος.
Ανάλογα με την ηλικία λοιπόν, το παιδί βιώνει άγχος και αντιμετωπίζει προβλήματα, που ενώ για εμάς είναι ασήμαντα, για το παιδί είναι σοβαρά και μεγάλα.
Μεγαλώνοντας είναι χρήσιμο να αναγνωρίζει και να αποδέχεται τα συναισθήματά του. Κι εδώ, εξαιρετικό ρόλο παίζει η αντιμετώπιση από τον ενήλικα. Αν στο σχολείο, για παράδειγμα, χάσει ένα μολύβι, εμείς ξέρουμε ότι μπορούμε εύκολα να το αντικαταστήσουμε. Το παιδί όμως δεν το ξέρει. Τη δεδομένη στιγμή δεν χρειάζεται τόσο να καλύψουμε την υλική του ανάγκη όσο την συναισθηματική. Το παιδί δεν χρειάζεται τόσο το μολύβι, όσο το να καταλάβουμε εμείς την θέση του και το πώς νιώθει.
Αν του πούμε: « δεν είναι τίποτα, σιγά το πράγμα, πώς κάνεις έτσι;; Θα πάρουμε άλλο μολύβι!» ,τότε ίσως καλύψουμε την υλική του ανάγκη αλλά ταυτόχρονα μειώνουμε και απαξιώνουμε το συναίσθημά του. Είναι εξίσου σημαντικό να δείξουμε στο παιδί ότι αναγνωρίζουμε την λύπη του και το καταλαβαίνουμε. Έτσι το παιδί χτίζει την αυτοεκτίμησή του, δίνοντας την πρέπουσα σημασία και στον εσωτερικό του κόσμο.
Πίσω από το κλάμα ενός μωρού ή ενός παιδιού κρύβονται διάφορα αίτια. Στόχος δεν είναι να πάψει να κλαίει αλλά να μάθουμε γιατί κλαίει. Το κλάμα δεν είναι το πρόβλημα, ποτέ δεν ήταν! Το κλάμα είναι ο φακός που φωτίζει το πρόβλημα. Στο χέρι του ενήλικα είναι να το ανακαλύψει και να βοηθήσει το παιδί.