Στις ενοχές δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει μια κακή πράξη. Ενοχές μπορεί να νιώθει ένα άτομο επειδή αρνήθηκε μια πρόταση, επειδή δεν ικανοποίησε τους γονείς ή τους φίλους του στο βαθμό που ήθελαν εκείνοι, επειδή ακύρωσε ένα ραντεβού, ή ξέχασε να πάρει τα ρούχα από το καθαριστήριο. Τέτοιου είδους ενοχές προέρχονται από εξωτερικούς παράγοντες και έχουν δημιουργηθεί από κοινωνικούς και κυρίως οικογενειακούς περιορισμούς. Όταν δηλ νιώθω την ανάγκη να τους ικανοποιήσω όλους και να είμαι πάντα διαθέσιμη για τους άλλους. Το συναίσθημα της ενοχής ξεκινάει από την παιδική ηλικία όταν τα παιδιά νιώθουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των γονέων τους. Δεν σημαίνει όμως ότι οι πράξεις μας είναι κακές. Στην ενήλικη ζωή, κατά την γνώμη μου, βιώνουμε συχνά ενοχές. Συγκεκριμένα στην σύγχρονη ελληνική οικογένεια το μεγαλύτερο βάρος των ενοχών βαραίνει τις πλάτες της γυναίκας. Όταν ένας άντρας φεύγει από το σπίτι αφήνοντας τα παιδιά στη γυναίκα, λέμε ότι τα παιδιά χρειάζονται περισσότερο την μητέρα, οπότε δεν θα του καταλογίσουμε ευθύνες. Όταν μια μητέρα αφήσει τα παιδιά στον πατέρα, τότε απορούμε πώς το έκανε αυτό! Το ίδιο και με την άποψη ότι ‘η γυναίκα κρατάει το σπίτι’. Αν ήταν έτσι, δεν θα χρειαζόταν να παντρευτεί έναν άντρα αλλά θα το κράταγε πραγματικά μόνη της. Όταν ένα παιδί είναι βρώμικο ή πεινασμένο πάντα κοιτάμε την μητέρα και σχεδόν ποτέ τον πατέρα. Αυτή όμως είναι η νοοτροπία της κοινωνίας μας. Ξεχνάμε ότι χρειάζονται δύο για έναν γάμο, για ένα παιδί, για μια οικογένεια. Ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει φταίξιμο για να ρίξουμε στον άλλον, αλλά μια ευθύνη που κρέμεται εξίσου και από τους δύο. Για όλους τους παραπάνω λόγους και σε ότι αφορά στην οικογένεια, μια μητέρα, πολύ περισσότερο από έναν πατέρα, νιώθει ενοχές ότι δεν είναι καλή σε αυτό που κάνει. Συχνά τα βάζει με τον εαυτό της για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε μια κατάσταση. Η αλήθεια είναι ότι, κανείς δεν γεννήθηκε αλάνθαστος και είναι φυσικό όποιος ασχολείται με κάτι αυτός να κάνει και τα λάθη. Δεν είναι δυνατόν να κάνει λάθος αυτός που δεν κάνει τίποτα ή που ασχολείται με πολύ λιγότερα από το μερίδιο που του αναλογεί. Σε αυτή την κατηγορία αναφέρομαι σήμερα. Συγκεκριμένα στις γυναίκες που έχουν επωμιστεί το μεγαλύτερο βάρος των ευθυνών στις πλάτες τους και νιώθουν ενοχές όταν αντιληφθούν ότι κάτι τους ξέφυγε, ή ότι κάτι δεν έκαναν καλά. Πολλές φορές στη ζωή ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις. Τις περισσότερες φορές καλούμαστε να αποφασίσουμε για κάτι πολύ σημαντικό ενώ ποτέ δεν έχουμε λάβει καμία κατάρτιση γι’ αυτό. Για παράδειγμα το να είσαι γονιός. Δεν πήγαμε σε καμία σχολή, και συνεχώς χρειάζεται να λάβουμε αποφάσεις για την ίδια τη ζωή των παιδιών μας! Είναι φυσικά τεράστιο βάρος. Εδώ περισσότερο οι μητέρες νιώθουν τύψεις, καθώς είναι αυτές που έχουν αναλάβει και τις περισσότερες ευθύνες. Τι γίνεται όμως όταν η μητέρα νιώθει ενοχές για κάτι πιο απλό; Όπως το να αφήσει το σπίτι και να συνεχίσει την καριέρα της; Ή κάτι ακόμα πιο απλό, όπως το να πάει για έναν καφέ με την φίλη της; Για κάτι παρόμοιο δεν θα ένιωθε ποτέ ενοχές ο πατέρας. (Αν έχει γίνει κάτι τέτοιο, εγώ δεν το ξέρω). Εδώ καλό είναι να θυμόμαστε ότι όταν η μητέρα έχει συναισθηματική ισορροπία, πνευματική διαύγεια και ψυχική γαλήνη τότε και τα παιδιά είναι καλά. Άρα χρειάζεται και την δουλειά της και τον καφέ με την φίλη της. Για να μη μιλήσω για το αυτονόητο- την συμπαράσταση του συντρόφου της. Μία άλλη παράμετρος των ενοχών είναι ότι με το πέρασμα των χρόνων, αλλάζουμε σαν άνθρωποι. Κοιτάμε πίσω και μετανιώνουμε για τα λάθη μας. Λάθη που τότε δεν καταλαβαίναμε ότι είναι λάθη. Κοιτώντας από άλλη οπτική γωνία μετανιώνουμε και νιώθουμε ενοχές. Σε αυτή την περίπτωση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ενοχές με δημιουργικό τρόπο και όχι με το να χτυπάμε και να πληγώνουμε συναισθηματικά τον εαυτό μας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ενοχές σαν φάρο που θα μας δείχνουν τον κατάλληλο δρόμο. Για παράδειγμα να ρωτάμε τον εαυτό μας : τί με κάνει να νιώθω ενοχές; Τί με κάνει να νιώθω τύψεις; Τί μπορώ να κάνω τώρα; Μπορώ να αλλάξω αυτό που μου προκαλεί το αρνητικό συναίσθημα; Αν όχι, ή αν ναι, γιατί συνεχίζω και νιώθω έτσι; Σαν αλχημιστές που μετατρέπουν τα μη πολύτιμα μέταλλα σε χρυσό, μπορούμε να μετατρέψουμε τις ενοχές σε κινητήριο δύναμη που θα μας οδηγούν σε καλύτερα μονοπάτια πιο χαρούμενα και δημιουργικά. Μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη μας και να τα ευλογούμε που μας έκαναν σοφότερους. Να προσφέρουμε την γνώση μας σε όσους θέλουν να την ακούσουν. Να διαβάσουμε περισσότερο για να κάνουμε λιγότερα λάθη, να ακούσουμε μια ομιλία, να ρωτήσουμε τους ειδικούς και να λάβουμε την απάντηση που ψάχνουμε. Έτσι αυτόματα μεταλλάσσω τις αλυσίδες της ενοχής που με στέλνουν στο βυθό της θάλασσας, σε φτερά που με πάνε ψηλά! Το οφείλουμε στα παιδιά μας αλλά κυρίως το οφείλουμε στους εαυτούς μας. Με εκτίμηση Βικτωρία Δικαιοπούλου